بررسی وضعیت خدمات گوگل در کشور

در این بخش وضعیت سرویس های گوگل در کشور مورد بررسی قرار گرفته است. بطور کلی گوگل 230 خدمت در قالب سرویس، ابزار، نرم‌افزار، بستر و زیرساخت در زمینه‌های مختلف دارد. در جدول زیر تعداد و درصد خدمات مختلف گوگل به تفکیک در دسترس بودن، فیلتر بودن، تحریم بودن و منقضی شدن ارائه شده است.

همانطور که مشاهده می‌شود، در حدود 31 خدمت از سوی گوگل برای کشور ایران مسدود بوده و قابل دسترسی نیست. البته تعدادی هم در حدود 14 خدمت از سوی ایران فیلتر شده است که اکثر آنها مربوط به شبکه‌های اجتماعی و و نیز سایت Youtube است. با اینکه، گوگل سرویس‌ها و خدمات اصلی خود را برای ایران تحریم نکرده است، اما به دلایل مختلفی برخی از خدمات آن در کشور ما قابل دسترس نبوده و از سوی گوگل تحریم است. این دلایل عبارتند از:

- مسائل مالی و بانکی: برخی از سرویس‌ها و خدمات گوگل رایگان نبوده و بایستی خریداری شوند. از آنجایی که ما قادر به پرداخت آنلاین بین المللی (مانند استفاده از Paypal) نیستیم، از این خدمات نیز نمی‌توانیم استفاده کنیم. به علاوه برخی از خدمات مستقیما در حوزه مالی و کسب و کار طراحی و راه اندازی شده‌اند. برای این نوع دسته نیز امکان استفاده از درون ایران وجود ندارد. از جمله سرویس‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

DoubleClick سرویسی است که برای ارائه راهکارهای تبلیغاتی در بستر وب فعالیت می‌کند.
Google AdSense یک برنامه تبلیغاتی ارائه‌شده توسّط گوگل است. دارندگان وب‌گاه‌ها و نرم‌افزارهای موبایل می‌توانند در این برنامه نام‌نویسی کنند تا روی وب‌گاه‌هایشان تبلیغات متنی، تصویری و ویدئویی فعّال شود.
Google AdWords سرویسی برای تبلیغات برخط و توسعه یافته توسط شرکت گوگل است که در آن تبلیغ‌کنندگان برای نمایش نسخه‌ای مختصر از تبلیغات برای کاربران وب جهان‌گستر هزینه‌ای پرداخت می‌کنند. شبیه این خدمت در ایران Anetwork است که سرویسی بومی بوده و در زمینه تبلیغات برخط فعالیت دارد.
Google Contact Lens که یک محصول تولید شده توسط گوگل است که با هدف کمک به بیماران دیابتی طراحی و تولید شده است. این محصول در ایران به دلیل مسایل مالی قابل خریداری نیست.
Google Store فروشگاه اینترنتی برای فروش سخت¬افزارهای گوگل مثل نکسوس است ولی در ایران فروش ندارد. معادل این خدمت در ایران فروشگاه‌های اینترنتی بومی مانند digikala هستند که امکان خرید تمام کالاها از جمله برخی از کالاهای تولید شده توسط گوگل را فراهم می‌کنند.
Google Wallet یکی از خدمات پرداخت همراه از شرکت گوگل است که در آن برای کاربران این امکان فراهم می‌شود که اطلاعات مربوط به کارت‌های نقدی، کارت‌های اعتباری، کارت‌های وفاداری و کارت‌های هدیه خود و مواردی از این دست را در تلفن همراه یا هوشمندشان ذخیره کنند و سپس با استفاده از آن در درگاه‌های مجهز به سرویس PayPass مسترکارت و با فناوری ارتباط حوزه نزدیک به خرید بپردازند. از این رو به دلایل مالی و بانکی در ایران قابل استفاده نیست. شبیه این سرویس در ایران سرویس بومی آسان پرداخت است که با هدف فعالیت پرداخت الکترونیکی انواع خدمات پرداختی آنلاین را فراهم می‌کند.

- داده و محتوا: قسمتی از خدمات گوگل با هدف ارائه داده و محتوا طراحی شده‌اند که از بین این خدمات برخی از آن‌ها برای کشور ما بسته است، از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

Freebase که یک پایگاه دانش برخط است که توسط گوگل مدیریت می‌شود. گراف دانش گوگل نیز از این پایگاه دانش استفاده می‌کند. این خدمت یک مجموعه جامع از داده‌های ساخت‌یافته است که از منابع مختلفی مانند اشخاص و ویکی جمع‌آوری شده است. معادل آن که کاربران ایرانی از آن استفاده می‌کنند، ویکی‌پدیا است، که البته سرویس غیر بومی محسوب می شود.
Google Code و Google Developers خدمتی از گوگل است که برای ابزارهای توسعه نرم‌افزار، رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی (API)، و منابع فنی استفاده می‌شود. محلی برای به اشتراک گذاری کدهای برنامه نویسی توسط کاربران مختلف است. این سایت شامل اسناد مربوط به استفاده از ابزار توسعه‌دهندگان گوگل و API از جمله گروه‌های بحث و وبلاگ‌ها برای توسعه‌دهندگان با استفاده از محصولات توسعه‌دهنده گوگل است. این سرویس برای ایران بسته است، اما سرویس ها و سایت‌های معادلی که البته هیچکدام بومی نبوده اما در بین برنامه نویسان ایرانی کاربرد فراوان دارد عبارتند از Github ،sourceforge ،codeplex ،bitbucket که کلیه آنها در ایران قابل دسترسی می باشد.
Google Correlate سرویسی برای جستجو است. به ازای یک کلمه، کلمات و عبارات مشابه را پیدا کرده و با بیان میزان شباهت آن‌ها را نشان می دهد. این سرویس در سرویس Trends گوگل نیز استفاده می‌شود.

- ابزارهای کاربردی: اکثر این خدمات قابل دسترس و دانلود از طریق سرویس Developer گوگل است. اما از آنجایی که این سرویس برای ما در دسترس نیست، قاعدتا سرویس‌ها و ابزارهای موجود درآن نیز برای ما قابل دسترس نخواهد بود. از جمله این ابزارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

Google Page Speed Service و Google PageSpeed Tools ابزارهایی برای بهینه سازی کارایی وب سایت‌ها است که برای توسعه‌دهندگان وب کاربرد دارد.
Google Swiffy نرم‌افزار تحت وبی است که فایل‌های فلش را به HTML5 تبدیل می‌کند. مرورگرهایی که توانایی اجرای HTML5 جاوا اسکریپت و CSS3 و SVG را داشته‌باشند می‌توانند خروجی گوگل سوییفی را اجرا کنند.
Google Charts یک ابزار آنلاین است که با دریافت داده های کاربران برای آن نمودار ترسیم می کند و در قالب هایی مانند PNG خروجی ارائه می دهد.
WebP ابزاری برای فشرده سازی تصاویر که توانایی فشرده¬سازی در دو حالت دست دادن داده و بدون از دست دادن داده را دارد.
WebRTC ابزار برنامه نویسی برای ارتباطات real time است.
Google Public DNS یک سرویس ارایه دهنده DNS رایگان می‌باشد.
TensorFlow بستری برای پژوهشگران و برنامه¬نویسان است که از آن می‌توانند در ارائه و پیاده‌سازی راهکارهای مبتنی بر یادگیری عمیق استفاده کنند.
Google PowerMeter نرم افزاری است برای رصد مصرف برق یک ساختمان.

به طورکلی می توان گفت از آنجا که این خدمات به شکل ابزار و بستر برنامه‌نویسی هستند، کاربران ایرانی از سایر ابزار و یا بسترهای مشابه که رایگان نیز هستند می‌توانند استفاده کنند. مانند بستر Tiano که معادل TensorFlow است و در یادگیری عمیق استفاده می‌شود و یا کتابخانه HighCharts که می‌تواند جایگزین مناسبی برای Google Charts باشد. البته لازم به ذکر است که هر دو این بستر و کتابخانه معادل بومی نیستند.

- زیرساخت: برخی از سرویس‌های گوگل خدمات زیرساختی ارایه می‌دهند و یا استفاده از آن‌ها نیازمند وجود زیرساخت‌های خاصی می‌باشد مانند:

Google Fiber پهنای باند اینترنت ارائه می‌کند و همچنین در همین بستر IPTV نیز ارایه می‌دهد. این سرویس اینترنتی با فیبر نوری کار می‌کند. اما چیزی که این سرویس را نسبت به دیگر اینترنت‌های پرسرعت متمایز می‌کند، سرعت ۱ گیگابیتی آن است. آیتم‌های این سرویس بایستی خریداری شود که بدلیل مسایل بانکی کاربران ایرانی امکان خرید آن را ندارند. به علاوه زیرساخت مناسب برای IPTV نیز در کشور ما هنوز وجود ندارد. در حوزه ارائه پهنای باند اینترنتی، در کشور ما ISP های زیادی وجود دارد.
Google Cloud Platform یک خدمت محاسبات ابری است که توسط گوگل برای میزبانی در همان زیرساختی که گوگل برای استفاده داخلی محصولات کاربر نهایی، مانند جستجوی گوگل و یوتیوب ارائه می‌شود. سکوی ابری توسعه دهندگان محصولات را قادر می‌سازد که طیف وسیعی از برنامه‌ها را از وب سایت‌های ساده برای برنامه‌های کاربردی پیچیده ایجاد کنند. بطورکلی، در قوانین تجارت جهانی، ابررایانه‌های قوی‌تر از ۱۹۰ میلیارد عمل در ثانیه به عنوان کالاهایی راهبردی (و دارای پتانسیل به‌کار برده شدن در محاسبات شبیه‌سازی‌های هسته‌ای) محسوب می‌شوند، و لذا فروش آن‌ها به کشورهایی مثل ایران شامل تحریم است. معادل بومی این سرویس، سرویس زمین (Xaas) است.
Google App Engine موتور اجرای برنامه گوگل که با عنوان‌های دیگری هم چون GAE و GAE/J نیز نامیده می‌شود، امکان اجرای برنامه‌های تحت وب را بر روی سرویس‌دهنده‌های گوگل فراهم می‌کند. از این رو توسعه دهندگان وب میتوانند از این بستر برای استقرار برنامه‌های کاربردی وب بر روی زیرساخت و سرورهای گوگل استفاده کنند. ساخت، حفظ و مدیریت ترافیک و داده‌ها به آسانی در این سیستم قابل اجرا است. این سرویس، یک زیر سرویس از سرویس Google Cloud Platform است، از این رو برای کشور ایران بسته می‌باشد.

- حق کپی رایت:

Google Music Timeline و Google Play Music سرویس‌هایی برای پخش موسیقی هستند. شاید بتوان گفت به دلیل رعایت نکردن حق کپی رایت در دانلود موزیک در ایران این سرویس‌ها برای کشور ما بسته است. معادل این سرویس‌ها می‌توان به سرویس آوا پارسی‌جو و beeptunes اشاره کرد که بستری برای جستجو، پخش و فروش فایل‌های موزیک فراهم می‌کنند.
Google Certification Program خدمتی برای ارائه گواهینامه به توسعه دهندگان برنامه نویس از سمت گوگل است. ممکن است از آنجاییکه در کشور ما نیز قانون کپی رایت نرم افزاری بین المللی وجود ندارد، این سرویس نیز برای ما نیز بسته باشد.

در جدول زیر لیست خدمات گوگل طبق دسته‌بندی موجود بخش my product سایت گوگل آورده شده است. این دسته‌بندی دارای 3 مجموعه اصلی (for all,for business,for developers) و 8 مجموعه فرعی می باشد، که در جدول زیر هر مجموعه به تفکیک نشان داده شده و خدمات تحریمی با رنگ زرد و خدمات فیلتر شده با رنگ قرمز نمایش داده شده است. همانطور که مشاهده می‌شود، اکثر خدمات تحریم شده در قسمت for business قرار دارد. البته لازم به ذکر است که تمام خدمات گوگل در این دسته‌بندی قرار ندارند به صورتی که از 230 سرویس مورد نظر ما تنها 57 سرویس جزء این مجموعه ها قرار دارد که در ذیل مشخص شده اند:

با توجه به اینکه خدمات اصلی گوگل نظیر جستجو، ایمیل، ترجمه و ... برای کشور ما بسته نیست، با این وجود سرویس‌های معادل در کشور ما تولید شده و در حال توسعه می‌باشند. به عنوان مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

Translate: برای سرویس ترجمه گوگل در حال حاضر سرویس ترجمه ترگمان وجود دارد.
Search Engine: معادل بومی این سرویس، پارسی‌جو و یوز موجود است. که در حوزه جستجوی متنی، تصویری و ویدیویی نیز فعالیت دارند.
YouTube: سایت آپارات معادل بومی موفق و خوبی برای این سرویس گوگل است.
Email: شرکت متن باز سامان وجود دارد که ارایه دهنده سرویس ایمیل است.
+Google: در ایران شبکه اجتماعی کلوپ، فیس نما و یا هم میهن وجود دارند که می‌توان آن‌‌ها را به عنوان معادل بومی برای شبکه اجتماعی گوگل پلاس در نظر گرفت.