جهان به سمت دیجیتالی شدن در حال پیشروی بوده و تمام صنایع از جمله نظام پولیومالی، حمل و نقل، بهداشت، کشاورزی و صنایع صوت و تصویر فراگیر، رسانه و سرگرمی در سراسر جهان، متأثر از فناوری های نوین و در حال تحول هستند. ایجاد تصویر بزرگی از کاربردهای عملی هر یک از فناوری های نوین در هر یک از حوزه های تحولی (زمینه های کاری، زیرمجموعه ها و سکوها یا پروژه ها)، به تعیین تکلیف نهادهای مختلف سیاستگذار و مجری، در حرکت به سمت جهان متحول از فناوریها و در نظر گرفتن اثرات آن، کمک بسزایی خواهد نمود. در این گزارش، خلاصه ای از کاربرد فناوری های نوین شامل هوش مصنوعی و علوم شناختی، زنجیره بلوکی، کلان داده، اینترنت اشیاء و محاسبات ابری در هر یک از این حوزه های تحولی ارائه می گردد که به تفصیل در گزارش پیوست بیان شده است.
• هوش مصنوعی در خدمات پولی و مالی در 4 دسته تعاملی (engagement)، خودکارسازی (automation)، ایجاد بینش (Insights) و استراتژی های سنجش و شکل دهی (Sensing and Shaping strategies) طبقهبندی می شود. فرصتهای کلیدی ایجاد شده توسط این فناوری عبارتاند از تعامل شناختی: ارائه خدمات سریع و شخصی سازی شده به مشتریان و تمرکز بر نیازمندی های مشتری و ایجاد تعامل متقابل بین بانک ها و مشتریانشان برای کشف جریان های جدید درآمد؛ خودکارسازی شناختی: خودکارسازی فرآیندهای تصمیمگیری انسانی، مبتنی بر کشف دانش، پردازش زبان طبیعی، ایجاد قوانین معنایی، استخراج اطلاعات مانند فرم های افتتاح حساب OCR، اسناد KYC (شناسایی هویت مشتری) و پن کارت ها؛ بینش شناختی: تشخیص الگوها و روابط از منابع داده به صورت بلادرنگ، ایجاد بینش های عمیق از ذائقه مشتری و شخصی سازی محصولات و خدمات بانکی توسط تکنیک های هوش مصنوعی؛ استراتژی های سنجش و شکلدهی شناختی: ایجاد درک و دانش عمیق از وضعیت شرکت، پویایی بازار و روندهای برهم زننده جهت شکل دادن به استراتژی ها.
• هوش مصنوعی در صنعت حمل و نقل در حوزه های حمل و نقل جاده ای، هوایی، ریلی و دریایی کاربرد دارد. در بخش جاده ای، استفاده از وسایل نقلیه خودران، مدیریت ترافیک، بهره گیری از پلتفرمهای اقتصاد مشارکتی نظیر تاکسیهای اینترنتی و اتصال دیجیتالی وسایل نقلیه سنگین در این صنعت کاربردی است. در بخش هوایی، مدیریت ترافیک هوایی، تحلیل تقاضای بازار، مدیریت مسافران، هواپیماهای بدون سرنشین و پیش بینی مسیر پرواز به خوبی در حال انجام است. در بخش ریلی، خودکارسازی عملیات قطار (ATO) و تعمیر و نگهداری پیشگویانه و در بخش دریایی، ناوبری کشتی و پیش بینی بهترین مسیر حرکت با در نظر گرفتن مصرف سوخت و کاهش زمان انتظار کشتی ها در بنادر از دیگر کاربردهای هوش مصنوعی در این صنعت است.
• هوش مصنوعی در صنعت بهداشت، در زمینه تشخیص دقیق و بهنگام بیماری هایی مانند سرطان با تحلیل تصاویر پزشکی، کمک به بیماران برای هماهنگی با برنامههای درمان طولانیمدت، استفاده از رباتها برای انجام کارهای تکراری، توانبخشی، فیزیوتراپی و حمایت از افراد دارای بیماریهای بلندمدت در بیمارستان و آزمایشگاه، شناسایی بیماران، توسعه رباتهای جراح، کاهش هزینه و زمان تولید دارو از طریق کشف مواد دارویی جدید از کاربردهای تحقیق و توسعه، مراقبت های دوران کهنسالی و برنامههای آموزشی و حفظ سلامتی افراد با تشویق به الگوهای رفتاری سالم، کاربرد دارد.
• هوش مصنوعی در صنعت کشاورزی، در زمینه مدیریت مزرعه و محصولات کشاورزی، با تقویت نیروی کار انسانی از طریق کنترل ماشین آلات و تجهیزات صنعتی، کاهش میزان مصرف آفتکشها و سموم علف هرز، بهبود کیفیت محصول، تشخیص گونه های گیاهی و پیش بینی عملکرد، موجب افزایش بهره وری شده است. در بخش دامپروری، با کمک به مراقبت از دام و تولید دام؛ در بخش نظارت با تحلیل وضعیت سلامت خاک و بررسی کیفیت محصولات کشاورزی و در بخش اتخاذ سیاستهای کارآمد با ارائه اطلاعات دقیق هواشناسی، زراعی و اقلیمی، در پیشرفت این صنعت نقش بسزایی دارد.
• هوش مصنوعی در صنعت صوت و تصویر فراگیر، رسانه و سرگرمی، در بخش های ایجاد، تولید، مدیریت، انتشار، کسب درآمد، مصرف، اتصال، ذخیره سازی و پشتیبانیِ زنجیره محتوا کاربرد دارد. این فناوری با خودکار کردن زنجیره های تأمین، گردش کار را ساده تر کرده، تجزیه و تحلیل فیلم را کارآمدتر و قدرت پردازش و قابلیت ذخیره سازی را افزایش می دهد. در بخش ایجاد با خودکارسازی عملیات دوربین؛ در بخش تولید با شناسایی لحظات کلیدی هر برنامه و بومی سازی بهتر محتوا؛ در بخش مدیریت با دقیق شدن سیستمهای مدیریت محتوا؛ در بخش انتشار با پیش بینی منابع مورد نیاز جهت کاهش تأخیر در تحویل؛ در فرایند مصرف و محافظت از محتوا با ارائه ابزارهای مقابله با سرقت ادبی و ردیابی بازههای اوج در دانلود غیرقانونی و شخصی سازی محتوا و فرایند اتصال بهینه سازی عملکرد شبکه و قابلیت فشرده سازی، نقش اصلی را در توسعه صنعت رسانه ایفا کرده است.
• زنجیره بلوکی در نظام پولی و مالی، در بخش های تأمین مالی و پرداخت در این نظام کاربردی است. بخش تأمین مالی، دارای زیرمجموعه های عرضه اولیه رمز ارز، ارائه وام و قرض دهی همتا به همتا (P2P) و تأمین سرمایه جمعی بوده و بخش پرداخت نیز شامل زیرمجموعه های پرداخت برون مرزی و دیجیتالیسازی دارایی است.
• زنجیره بلوکی در صنعت حمل و نقل، به شهرداریها کمک میکند تا چگونگی استفاده مردم از گزینههای حملونقل عمومی را بهتر درک کنند و دادههای رفتوآمد و حملونقل اعم از نحوه استفاده از اتوبوس، قطار، دوچرخه و حتی مسیرهای پیادهروی خود را از طریق یک برنامه پشتیبانی شده توسط بلاکچین به اشتراک بگذارند و سپس توکن های ارزهای دیجیتالی را پاداش بگیرند. بلاکچین میتواند در صنعت حملونقل، کارایی و شفافیت کل فرآیند حملونقل مانند تطبیق محمولهها با حملکنندگان آن، سادهتر کردن پرداختها، کاهش تعداد واسطهها و ایجاد قرارداد هوشمند بین محموله و حامل بار را افزایش دهد. علاوه بر این، صنعت حملونقل یک دید کلی نسبت به کل فرآیند و زنجیره ایجاد می کند زیرا هر یک از طرفین، معاملات خود را در بلاکچین تائید و ثبت میکنند. همچنین این افزایش شفافیت و توانایی ردیابی، از سرقت و کلاهبرداری نیز جلوگیری می کند.
• زنجیره بلوکی در صنعت بهداشت، پایگاه داده مشترک و توزیعشدهای ارائه می دهد که پزشکان و ارائهدهندگان خدمات بهداشت و درمان، از طریق انواع سیستمهای الکترونیکی پزشکی به آن دسترسی دارند و موجب امنیت بیشتر و حفظ حریم خصوصی کاربران، کاهش زمان مدیریت اداری پزشکان و به اشتراکگذاری مؤثر نتایج تحقیقات و بالتبع آن تسهیل در ساخت و تولید داروهای جدید میشود. کاربرد زنجیره بلوکی در صنعت بهداشت و درمان، طیفی از خدمات ردیابی داده نظیر اطلاعات درمانی- بالینی، پروندههای پزشکی بیماران، صورتحسابهای پیچیده، تحقیقات پزشکی و غیره را شامل می شود. از دیگر کاربردهای زنجیره بلوکی در بهداشت می توان مدیریت سوابق پزشکی، سیکل درآمد، تطبیق و تقلب، توسعه دارو، زنجیره تأمین و تحقیقات پزشکی را نام برد.
• زنجیره بلوکی در صنعت کشاورزی، در حصول اطمینان از ایمنی مواد غذایی، خدمات مالی، زنجیره تأمین، رعایت حقوق کشاورزان و مدیریت منابع کاربرد دارد. به کمک این فناوری میتوان از مکان تولید غذا، زمان تولید، نحوه تولید آن و قیمتگذاری منصفانه اطمینان یافت و به جای اتکا به سیستم ناکارآمد برچسبگذاری که به راحتی قابل دستکاری است، مصرفکنندگان به دفاتر توزیعشده و شفافی دسترسی مییابند که همه جزئیات در مورد مواد غذایی خریداریشده را در دسترس آنان قرار میدهد. همچنین این فناوری از طریق سرمایهگذاری جمعی در حوزه کشاورزی، به توسعه این صنعت کمک میکند. زنجیره بلوکی با حذف کاغذ و عدم اتکا به حافظه در ضبط اطلاعات مزرعه، موجب صرفهجویی در زمان و انرژی در زنجیره تأمین میشود. در واقع زنجیره بلوکی، زیرساختهای فناوری را برای خدماتی همچون دیجیتالسازی، اتوماسیون و ردیابی فراهم میکند که همه آنها کشاورزی سنتی را به کشاورزی مدرن تبدیل میکنند.
• زنجیره بلوکی در صنعت صوت و تصویر فراگیر، رسانه و سرگرمی، در سه بخش بهبود فرآیندهای زنجیره تأمین خدمات و محصولات رسانهای، ایجاد فرصت های درآمدزا با ارائه خدمات جدید و توسعه سکوهای تبلیغاتِ دیجیتال کاربرد دارد.
• کلان داده در نظام پولی و مالی، تحلیلهایی را جهت بهینهسازی عملیات با رویکرد افزایش سود و نظارت بر اجرای مقررات انجام میدهد. بهبود زیرساختهای بانکی، بهرهگیری کامل از تمام توان ارتباطی با مشتریان حقیقی و حقوقی، افزایش قدرت تجزیهوتحلیل در ابعاد کسبوکار نظام بانکی، حرکت بهسوی یکپارچهسازی خدمات بانکی در سه حوزه B2B، B2C و B2E، بهرهگیری مناسب از مفهوم بازی سازی (Gamification)، تقویت حوزه شناخت مشتریان و نیازهای آنها، Certified Usability Analyst، بانکداری شخصی، قیمت گذاری مناسب و توسعه محصول، توزیع، چابکی، مدیریت ریسک دیجیتال از جمله کاربردهای کلان داده در این نظام است.
• کلان داده در صنعت حمل و نقل، در بخشهای مختلفی از جمله تجزیه و تحلیل شبکه های حمل و نقل عمومی در شهرها، تمرکز بر شهرهای دارای حمل و نقل ضعیف، بهبود تجربه مشتری و تشخیص الگوهای ترافیکی کاربرد دارد. این فناوری همچنین امکان ارائه بسیاری از سرویسهای مورد نیاز تاکسیهای اینترنتی نظیر تعیین/تشخیص محل حضور رانندگان، محاسبه پرداخت های تشویقی به رانندگان، تحلیل کار همزمان رانندگان برای شرکت های رقیب، بازاریابی، تشخیص تقلب، انتخاب بهترین نقاط قرارگیری رانندگان از طریق نقشه حرارتی، بالا بردن سطح رضایت مشتریان و رانندگان حتی به صورت بلادرنگ، پیش بینی میزان تقاضا و ایجاد توازن بین عرضه و تقاضا و در نتیجه کنترل قیمت، تخمین زمان سفر و تعیین نزدیکترین راننده به مسافر را فراهم میکند.
• کلان داده در صنعت بهداشت، با شناسایی روشهای شخصیسازی شده برای بیماران نظیر ارائه داروهای دادهمحور که با تحلیل حجم گستردهای از سوابق پزشکی به دست میآید، منجر به شناسایی بیماریها در مراحل ابتدایی، تولید داروهای جدید، ارائه خدمات پزشکی بهتر به جامعه و کاهش هزینههای دولت می شود. بهبود و پیشرفت عملهای جراحی، تصمیم گیری قوی و مؤثر بیمارستان ها بر اساس داده های حجیم، دسترسی سریع مردم به اطلاعات سلامت و درمان، مراقب و پیشگیری از بیماری ها، از دیگر کاربردهای کلان داده در صنعت بهداشت است.
• کلان داده در صنعت کشاورزی، در کنار قابلیتهای هوش مصنوعی، خدمات بسیاری را برای این صنعت فراهم میکند. از جمله استفاده بهینه از منابع و معرفی راهکارهای نوین در جهت بهبود کارایی مراحل مختلف تولید محصولات، مدیریت کشت و زرع، بهبود کمی و کیفی تولید به واسطه تحلیل شرایط آب و هوایی، اقلیمی، میزان تقاضا، قابلیت کشاورزان و سرمایهگذاریهای بهعملآمده، اتخاذ سیاست های کارآمد نظیر انتخاب نوع محصولات قابل کاشت، برداشت مناسب و نحوه توزیع آنها متناسب با نیازهای جامعه، تعیین قیمت مناسب برای تضمین فروش بالا، دسترسی به تسهیلات و بیمه های ارزان، تقسیم بندی مشتریان با توجه به سلایق، شرایط اقتصادی و نیازهای آنها، تعیین محل قرارگیری محصولات در فروشگاه ها با توجه به الگوی رفتاری خریداران، مدیریت بهینه زنجیره عرضه و رشد بخش های اقتصادی دخیل در تولید محصولات غذایی.
• اینترنت اشیاء در نظام پولی و مالی، با ایجاد بینش کامل از امور مالی مشتریان به صورت بلادرنگ و توصیه و تشویق آنها و افزایش اعتماد مشتری، ایجاد دسترسی مناسب به خدمات کارت های سرمایه و اعتباری، افزایش/ کاهش نصب ATM ها مبتنی بر حجمِ استفاده از آن، فراهم کردن خدمات مبتنی بر تقاضا متناسب با نیاز مشتریان، تشخیص نیازهای مرتبط با کسب و کار، زنجیره ارزش و فراهم کردن خدمات ارزش افزوده، همکار مالی و محصولات بومی سازی شده، انعطافپذیری بانکها با تکیه بر محصولات مورد انتظار، پیش بینی تقلب در تراکنشهای کارت های سرمایه/ اعتبار، ردیابی مواد خام و انبارهای سرمایه و کاهش هزینه های سرریز به توسعه این صنعت کمک میکند.
• اینترنت اشیاء در صنعت حمل و نقل در بخشهای مختلفی از جمله نظارت و کنترل ترافیک، ردیابی وسایل نقلیه و محمولههای باری، کنترل شرایط نگهداری محمولههای باری با نظارت بر وضعیت نگهداری محصولات فسادپذیر، جمعآوری دادههای ناوگان حملونقل نظیر اطلاعات مکانی، آب و هوا و ترافیک با اتصال سنسور به کامیونها، پارک کردن هوشمند با نمایش جای پارکهای خالی نزدیک مقصد و پرداخت هزینه پارک، وسایل نقلیه خودران، مدیریت فرودگاه با استفاده از تجهیزات اینترنت اشیاء در سالن های ورود و خروج و استراحت مسافران، انبار بار و باند پرواز، تعمیر و نگهداری وسایلِ نقلیه با ارائه بازخورد به پلتفرمهای عیبیابی از راه دور، مدیریت بنادر، مسیریابی کشتیها، کنترل انتشار گازهای گلخانهای، قابل مشاهده بودن زنجیره تأمین محمولههای باری، هوشمندسازی کانتینرها و ایمنی و رفاه خدمه کشتی کاربرد دارد.
• اینترنت اشیاء در صنعت بهداشت، امکان مراقبت از راه دور، خدمت رسانی به مناطق محروم، مراقبت های دوران کهنسالی، اطمینان از بی عیب و نقص بودن دستگاه های پزشکی، ردیابی دستگاه ها و کاهش خطر سرقت، ردیابی کارکنان بیمارستان، کاهش زمان های انتظار اتاق اورژانس، اطمینان از آمادگی و دسترس بودن تجهیزات حیاتی، تشخیص و درمان بیماری ها و کارآزمایی های بالینی را فراهم میکند.
• اینترنت اشیاء در صنعت کشاورزی، با فراهم کردن امکان نظارت بر زمینهای کشاورزی از راه دور و با در اختیار قرار دادن اطلاعات یکپارچه از حسگرها شامل نور، رطوبت هوا، دما و ...، ارگانیک و مدرن نمودن روش های کشاورزی در مزرعه های کوچک، اطلاع از چگونگی عملکرد کارکنان، کارایی تجهیزات کشاورزی، کنترل بهتر فرآیندهای داخلی و کاهش ریسک تولید، مدیریت هزینه ها و کاهش دورریز با رصد به موقع ناهنجاری های موجود در میزان تولید در هر مرحله یا سلامت محصولات، افزایش بهره وری، اتوماسیون فرآیندهایی چون آبیاری، کوددهی، سم پاشی و ...، افزایش حجم وکیفیت تولیدات، ایجاد اتوماسیون گلخانه و کنترل میزان رطوبت خاک در نقاط مختلف برای آبیاری هدفمند و تنظیم نور محیط به صورت خودکار، مدیریت و نظارت بر دام، سیستم های مدیریت زمین انتها به انتها، موجب توسعه و پیشرفت این صنعت میشود.
• اینترنت اشیاء در صنعت صوت و تصویر فراگیر، رسانه و سرگرمی، در زمینههای کسب درآمد و اتصال، تعیین نوع محتوا و قالب آن برای اطمینان از بالاترین سطح درگیری مخاطب، هدفگذاری بهتر تبلیغات برای محتوای تبلیغاتی مناسب و تأثیرگذار بر روی کاربر، کسب اطلاعات دقیق در مورد نحوه تعامل مخاطب با محتوا و ایجاد تصویری کلی از علایق بینندگان کاربرد دارد.
• محاسبات ابری در نظام پولی و مالی، مکانی را برای شرکتها جهت ذخیره، اشتراکگذاری، بهروزرسانی و تحلیل دادهها فراهم میکند که منجر به شفافیت بیشتر و کاهش هزینههای کاربران میشود. شرکتهای مالی با استفاده از محاسبات ابری میتوانند دادههای خود را در حجم بالا بهصورت لحظهای مدیریت کنند. ابر همچنین به بانکها و شرکتها کمک می کند تا چابکی و سرعت خود در کسب فرصتهای جدید بازار و محافظت از جریانهای درآمد فعلی و همچنین پاسخگویی سریع به نیازهای یک محیط تجاری متغیر را افزایش دهند.
• محاسبات ابری در صنعت حمل و نقل، امکان اتصال اتومبیلها به شبکه ابری، پردازش داده و دریافت سرویسهای تکمیلی، ارائه سرویسهای کنترلی و نظارتیِ عملکرد خودرو، مدیریت ترافیک و بهینهسازی مصرف سوخت را فراهم میکند. مستقر شدن سیستمهای مدیریت حملونقل (TMS) در فضای ابری، مزایایی چون پشتیبانی از کارایی بالا برای شرکتهایی با سایز کوچک تا بزرگ، کاهش هزینههای پیادهسازی و نگهداری، حذف سختافزارهای داخلی، امکان دسترسی به سیستم از تمام مکانها و فراهم شدن دسترسی به بهترین راهکارهای موجود را به همراه دارد.
• محاسبات ابری در صنعت بهداشت، امکان ارائه خدمات پرکاربردی همچون مراقبت و مشاوره از راه دور به کمک نرمافزارهای مشاوره پزشکی، کنفرانس ویدئویی و ارسال، ذخیرهسازی و به اشتراکگذاری اطلاعات سنسورها و تجهیزات پزشکی؛ ثبت و در دسترس قرار دادن پرونده بیماران و پرونده سلامت الکترونیک اعضای جامعه؛ همکاری میان اعضای تیم پزشکی شامل به اشتراکگذاری اطلاعات بیماران میان اعضای تیم و برگزاری جلسات غیرحضوری؛ انجام تحقیقات بالینی با دریافت و ذخیره سازی منظم اطلاعات بیماران؛ مشاهده، پردازش، بایگانی و تبادل تصاویر پزشکی در سیستمهای PACS و آموزش از راه دور را فراهم میکند.
•
محاسبات ابری در صنعت
کشاورزی، در زمینههای جمع آوری، ذخیره سازی و پردازش اطلاعات خاک، تصاویر مربوط به مزرعههای کشاورزی و مشاهدات بازیگران انسانی، تحلیل پیش گویانه در مورد محصولات مورد نیاز بازار و تنظیم تولید بر اساس آن، ایجاد بینش در مورد شرایط آب و هوایی و سایر پارامترهای مؤثر بر تولید، کاهش هزینه ها، کاهش تأثیرات زیست محیطی در مزرعه، اطمینان از فراوانی منابع غذایی در آینده، مدیریت محصولات زراعی، نظارت بر تغییرات آبرسانی، مواد مغذی خاک و سطح رطوبت و فراهم آوردن مخازن دانش حاوی اطلاعات در رابطه با شیوه های کشاورزی، محصولات زراعی جدید، نوآوری های کشاورزی، انواع سموم، دانه ها، کودها، مواد مغذی، میزان مقاومت علف های هرز و کاربرد تجهیزات کشاورزی، کاربرد دارد.
لینک دسترسی به گزارش تفصیلی
کلمات کلیدی
شورای عالی فضای مجازی ، مرکز ملی فضای مجازی ، هوش مصنوعی، زنجیره بلوکی ، کلان داده ، اینترنت اشیا، محاسبات ابری ، علوم شناختی در حوزه های تحولی